Ποιες καταστάσεις δημιουργούν άγχος συνήθως;
Το άγχος το καταλαβαίνουμε σαν συναίσθημα (φόβος, αγωνία) αλλά και μέσα από τις σωματικές μας αντιδράσεις: αύξηση παλμών, ιδρώτας, κρύα χέρια, κλπ. Μπορεί να δημιουργεί αϋπνία ή να κάνει δύσκολη την συγκέντρωση σε μια δουλειά. Τα συμπτώματα αυτά μας λένε ότι νιώθουμε μια αίσθηση απειλής, και δημιουργούν μια ετοιμάτητα του σώματος να αντιδράσει σε κάποιον κίνδυνο. Μόνο που επειδή ο κίνδυνος αυτός είναι κάτι που σκεφτόμαστε, τα συμπτώματα παραμένουν συχνά για χρόνια.
Αγχογόνος μπορεί να είναι σχεδόν κάθε κατάσταση έκθεσης του εαυτού στους άλλους, όπως μια παρουσίαση. Καταστάσεις όπου αξιολογούμαστε (ένα τεστ). Η υγεία. Ένα ταξίδι. Ένας χωρισμός. Μια ανάγκη αντιπαράθεσης με κάποιον που αγαπάμε.
Το παράδοξο είναι ότι ακόμα και θετικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν άγχος. Για παράδειγμα ένας έπαινος, ιδιαίτερα αν γίνεται δημόσια... ένας επικείμενος γάμος... Γιατί άραγε;
Οι ίδιες όμως καταστάσεις δεν έχουν τον ίδιο αντίκτυπο σε όλους τους ανθρώπους. Γενικά άνθρωποι με θετική σχέση με τον εαυτό τους και πίστη στις ικανότητές τους έχουν την τάση να νιώθουν λιγότερο άγχος από άλλους. Επιπλέον ορισμένοι άνθρωποι νιώθουν λιγότερο φόβο μπροστά σε καταστάσεις πέραν τοιυ ελέγχου τους, σε σύγκριση με άλλους. Όσο πιο άνετα νιώθετε με καταστάσεις που είναι πέραν του ελέγχου σας, και με καταστάσεις για τις οποίες δεν μπορείτε να προβλέψετε πως θα εξελιχθούν (άγνωστο), και όσο πιο αισιόδοξα αντιμετωπίζετε τις σχέσεις με τον εαυτό σας και με τους άλλους, τόσο λιγότερο άγχος θα έχετε. Ορισμένοι άνθρωποι έχουν αναπτύξει στρατηγικές που τους βοηθάνε όταν ανησυχούν με κάτι. Οι στρατηγικές αυτές είναι οι ιδιαίτεροι τρόποι που κανείς επιστρατεύει για να βοηθήσει τον εαυτό του. Για άλλους είναι μια βόλτα, για άλλους η γυμναστική, η μουσική, ένα χόμπυ, ή μια κουβέντα με έναν φίλο.
Το άγχος μπορεί λοιπόν να προκαλείται από αγχογόνες καταστάσεις, αλλά κατά κύριο λόγο προκαλείται από το πώς εμείς φτάνουμε σε αυτές, από το νόημα που αυτές οι καταστάσεις αποκτούν στη ζωή μας, και από το τι νιώθουμε ότι μπορούμε να κάνουμε για αυτές. Η αιτία του άγχους λοιπόν είναι όχι μόνο εξωτερική, αλλά και εσωτερική.